Neurobioloog Brankele Frank praat je bij: over hoe geluid je stress kan verhogen en wat je eraan kunt doen.
We leven in een wereld vol geluid. Denk aan piepjes van je telefoon, mensen die praten, of apparaten die zoemen. Deze geluiden kunnen je stressniveau verhogen. Neurobioloog Brankele Frank legt uit hoe geluid ons beïnvloedt en wat je kunt doen om minder last te hebben van prikkels.
Brankele, is overprikkeling door geluid iets van de laatste tijd?
Nee, overprikkeling door geluid is niet nieuw. Het bestaat al heel lang. Wel zijn er nu meer geluiden om ons heen. Onze hersenen krijgen elke dag veel informatie binnen. Gelukkig hebben we een filter in ons hoofd die helpt om niet te veel last te hebben van geluid. Deze filter werkt zonder dat we het merken. Maar als je moe of gestrest bent, werkt deze filter minder goed, en hoor je geluiden harder.
Wat is overprikkeling en hoe beïnvloedt geluid ons?
Overprikkeling betekent dat je te veel prikkels hebt gehad en moe bent. Je hoofd voelt vol en dat kan je stress geven. Dit kan ervoor zorgen dat je je moeilijk kunt concentreren of dingen vergeet. Je kunt je ook geïrriteerd voelen.Als je vaak overprikkeld bent, kun je lichamelijke klachten krijgen zoals hoofdpijn en een snelle hartslag. Geluid kan zorgen voor meer stress door de aanmaak van stresshormonen zoals adrenaline en cortisol. Dit kan je uiteindelijk ziek maken of ervoor zorgen dat je minder goed functioneert. Daarom is het belangrijk om rust te nemen en te ontspannen.
Wat gebeurt er in je hersenen en lichaam als je te veel (geluids-) prikkels binnenkrijgt?
Als je te veel geluiden hoort, kun je gestrest raken. Langdurige stress kan je hersenen en lichaam veranderen:
-
Cognitieve overbelasting: het kan moeilijk zijn om je te concentreren en je vergeet meer.
-
Overweldigd gevoel: het voelt alsof je de controle kwijt bent.
-
Emotionele reacties: je kunt snel geïrriteerd of gefrustreerd raken.
-
Gedragsveranderingen: je kunt rusteloos of ongeduldig worden. En moeite hebben met drukte.
-
Lichamelijke klachten: je kunt hoofdpijn krijgen en een snelle hartslag door stress. Krijg je te lang en te veel prikkels binnen, zonder voldoende rust? Dan kan dit leiden tot langdurige stress en soms zelfs tot een burn-out.
“Toen ik een burn-out had, was boodschappen doen echt een verschrikking. Vooral de piepjes van de kassa overweldigden me. Als je die allemaal bewust hoort, word je gewoon gek. Het is echt niet te doen. Vreemd genoeg waren die piepjes me in de rest van mijn leven nooit zo opgevallen, terwijl ik toen ook wekelijks in de supermarkt stond. Dat laat zien hoe goed je hersenen normaal gesproken zijn in het wegfilteren van dingen die ze niet relevant vinden.’’ - Brankele Frank
Reageren we allemaal hetzelfde op geluid?
Nee, iedereen reageert anders op geluiden. Hoe snel je overprikkeld raakt, hangt af van:
- Biologische factoren: hoe je hersenen werken en welke genen je hebt. Sommige mensen hebben hersenen die gevoeliger zijn.
- Persoonlijke factoren: hoe gestrest of moe je al bent. Slecht slapen maakt het moeilijker om geluiden te filteren.
- Persoonlijkheid: introverte mensen zijn over het algemeen sneller overprikkeld dan extraverte mensen.
- Neurodiversiteit: mensen met ADHD, autisme of hoge gevoeligheid hebben hersenen die prikkels anders verwerken.
“Slaap is uiteindelijk het allerbeste medicijn. Het zorgt ervoor dat je hersenen 's nachts weer een beetje schoongeveegd worden. Vergelijk het met de stad na een drukke Koningsdag; je kunt nog steeds van A naar B komen, maar het duurt gewoon een stuk langer. Onze slaap is als de schoonmaakploeg die 's nachts de boel opruimt, waardoor het de volgende dag een stuk makkelijker is om te navigeren.” - Brankele Frank
Kan je overprikkeling en stress voorkomen door gehoorbescherming?
Speciale oordopjes kunnen helpen. Ze zorgen ervoor dat je minder last hebt van geluiden. Gebruik ze alleen als geluid echt te veel wordt, niet de hele dag.
Noise cancelling koptelefoons kunnen ook helpen om tijdelijk rust te vinden, maar ze zijn niet goed voor langdurig gebruik. Audioloog Bart Vinck van de Universiteit van Gent zegt dat noise cancelling koptelefoons je hersenen kunnen laten wennen aan stilte, waardoor je gevoeliger wordt voor normale geluiden.
Wat praktische tips voor minder last van geluid
-
Pauzes nemen in stilte
ga regelmatig naar een rustig plekje.
-
Wandelen
zoek een rustige omgeving om te wandelen.
-
Luisteren naar rustgevende geluiden
zoals natuurgeluiden.
-
Gebruik van oordoppen
doe dit alleen op momenten met veel geluid.
-
Beperk het gebruik van noise cancelling koptelefoons
gebruik ze alleen af en toe voor korte tijd.
-
Meditatie en mindfulness
doe oefeningen om te ontspannen.
-
Zorg voor voldoende slaap
goed slapen helpt je hersenen en lichaam herstellen.
Mindfulness-app voor een betere mentale gezondheid
8 programma's | App Store & Google Play
In de gratis VGZ Mindfulness Coach app vind je meer dan 100 luisteroefeningen in het Nederlands. Van yoga tot slaapmeditaties.
Tags Mentaal Mindfulness
Tags Mentaal Mindfulness
